ឥលូវនេះយើងមកស្គាល់ពាក្យ កាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌ
-កាន់បិណ្ឌ បានន័យថា កាន់តាមវារះវេននីមួយៗ ,ពាក្យថា បិណ្ឌ ជាភាសាបាលី ន័យថា "ដុំបាយ"គឺបានដល់ការដាក់ចង្ហាន់រាប់បាត្រព្រះសង្ឃ សរុបន័យមក កាន់បិណ្ឌ គឺការដាក់ចង្ហាន់រាប់បាត្រព្រះសង្ឃទៅតាមវារះវេនបិណ្ឌនីមួយៗ។
-ភ្ជុំបិណ្ឌ បើតាមវចនានុក្រមសម្តេចព្រះសង្ឃរាជជួនណាត លោកថា "ភ្ជុំបិណ្ឌ" មកពីពាក្យ "ភ្ជុំ" រួមគ្នាជាមួយពាក្យថា "បិណ្ឌ" ដែលមានន័យថា : ភ្ជុំ គឺការប្រមូលផ្តុំ ឬការជួបប្រជុំគ្នា, បិណ្ឌ ជាភាសាបាលី ន័យថា "ដុំបាយ" ដូចេ្នះយើងអាចនិយាយបានថាភ្ជុំបិណ្ឌ គឺជាការជួបជុំគ្នាឬប្រជុំគ្នា រាប់បាត្រ(បំពេញបុណ្យជុំគ្នា)គឺថ្ងៃប្រជុំសាមគ្គីគ្នាធ្វើបុណ្យ,ដែលដូនតាខ្មែរយើងចង់អោយកូនចៅ ចេះស្រលាញ់គ្នានិងចេះជួយគ្នា ចេះចែករំលែកអំពើល្អរវាងគ្នានិងគ្នា។ពីបុរាណកាលមក គេនិយមប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះ រយៈពេល៣ខែ គឺចាប់ពីថ្ងៃចូលព្រះវស្សា រហូតដល់ថ្ងៃចេញព្រះវស្សាតែម្តង។ តែខាងក្រោយមក បុព្វបុរសខ្មែរយើង ជាពិសេសព្រះបាទអង្គដួង ទ្រង់ឈ្វេងយល់ថា ការរកចង្ហាន់របស់ប្រជារាស្ត្រ មកប្រគេនព្រះសង្ឃ មានការលំបាក ទើបព្រះអង្គ បានកាត់បន្ថយមកត្រឹម១៥ថ្ងៃវិញ៕
ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ ភ្ជុំបិណ្ឌ ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យមាន៖
- មានការស្វាធ្យាយ បរាភវសូត្រ ៖ តាមពិតទៅការស្វាធ្យាយ បរាភវសូត្រ ដើម្បីអោយអ្នកមកចូលរួម បានយល់អំពី"ធម៌ជាហេតុនាំឲ្យមានក្ដីវិនាស និងធម៌ជាហេតុនាំឲ្យមានសេចក្ដីចម្រើន"។ សូត្រនេះមាននៅក្នុងគម្ពីរសុត្តន្តបិដកខុទ្ទកនិកាយ សុត្តនិបាត តតិយភាគទី៥៤ ទំព័រទី៣៦។
-បោះបាយបិណ្ឌ ការបោះបាយបិណ្ឌជាជំនឿអរូបិយមួយ ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងនិយមធ្វើជារៀងរាល់ព្រឹក ដើម្បីបញ្ជូនឬឧទ្ទិសកុសលឱ្យទៅញាតិសន្ដាន ជាសាច់សាលោហិត ដែលលោកបានចែកឋានទៅបរលោក។នៅពេលម៉ោង៤ព្រឹក ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើង តែងតែនាំគ្នាដើរទៅវត្ដអារាមនានានៅក្នុងភូមិ ឬនៅក្បែរផ្ទះរបស់ខ្លួន ជាមួយនឹងនំចំណីដែលធ្វើរួចជាស្រេចដាក់ក្នុងចាន ឬស្បោងដើម្បីទៅកាន់វត្ដបោះបាយបិណ្ឌ។
-ដង្ហែរមធុបាយាស កម្មវិធីនេះ ពុទ្ធបរិស័ទ បានរៀបចំ បាយបាយាស និងរបស់របរជាបរិក្ខា ដើម្បីបូជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ នៅវេលាម៉ោង៥ព្រឹក ពុទ្ធបរិស័ទ លោកតាអារ្យ គណះកម្មការ តាជីដូនជី បាននាំគ្នាដង្ហែរ ប្រទក្សិណព្រះវិហារ ឬ ប្រទក្សិណជុំវិញព្រះសក្សមុនីចេតិយ នមស្សក្កាចំនួន៣ជុំ។កម្មវិធីនេះយកលំនាំតាម "កាលនាងសុជាតា ថ្វាយមធុបាយាសដាក់ក្នុងភាជន៍មាសមកថ្វាយព្រះបរមពោធិសត្វ។ ព្រះអង្គទ្រង់ពូតមធុបាយាសជា៧ពុំនូតហើយទ្រង់សោយរួចរាល់ពេលណាក៏យកភាជន៍មាសនោះបន្តែតចូលទៅក្នុងទន្លេគង្គាដោយទ្រង់អធិដ្ឋានថា បើព្រះអង្គបានត្រាស់ដឹងមែន សូមអោយភាជន៍អណ្តែតបញ្ច្រាសទឹកហូរ ក្នុងកាលនោះភាជន៍ក៍អណ្តែតបញ្ច្រាសខ្សែរទឹក ហើយក៍លិចទៅប៉ះទង្គិចនឹងភាជន៍មាសនៃព្រះពុទ្ធអង្គមុនៗ ធ្វើឱ្យនាគរាជដែលកំពុងដេកលង់លក់ភ្ញាក់ឡើងហើយប្រកាសថា ឱហ្ន! មានព្រះពុទ្ធត្រាស់មួយអង្គទៀតហើយតើ!"(សូមលោកអ្នកអានរឿងនាងសុជាបន្ថែម),បន្ទាប់មកលោកតាអាចារ្យ ក៍ប្រារព្វកម្មវិធីផ្សេងៗជាបន្តមកទៀត...។
រូបដំណាង
រូបដំណាង